Historia szkoły

Sztandar szkolny, jego historia i znaczenie w życiu szkoły

Sztandar. Słowo to u człowieka budzi wiele wspomnień, refleksji powrotu do czasów szkolnych,
kiedy uczył się historii. Szczególne wspomnienia wiążą się ze sztandarem szkolnym.
Wspomnienia te ożywają wśród młodzieży i dziatwy szkolnej. Sztandarowi szkolnemu
należne jest szczególne miejsce i szczególny szacunek.

W naszej szkole sztandar ma ponad sześćdziesięcioletnią historię. Niewielu już ludzi w naszym mieście pamięta początki jego fundacji, wykonania i losów w ciągu tych wielu lat.

Aby przybliżyć historie naszego sztandaru, trzeba słów kilka poświęcić powstaniu szkoły. Dzięki zapisom, pozostawionym przez pierwszego kierownika szkoły, możemy tę początkową historię dokładnie poznać. Dzięki władzom miejskim oraz powstałemu Społecznemu Komitetowi Budowy Szkoły, oddanym sprawie dobrym ludziom, zebrano w różny sposób pieniądze na ukończenie budowy
i możliwości rozpoczęcia zajęć lekcyjnych w 1935 roku. W tych trudnych początkach zbierano również pieniądze na pomoce naukowe i sprzęt do nowej szkoły. Zbierano datki i odzież dla biednej, zaniedbanej dziatwy szkolnej.

Mimo tych trudności powstał pomocniczy organ szkolny, nazywany wówczas Opieką Szkolną, co odpowiada dzisiejszemu Komitetowi Rodzicielskiemu, zwanemu obecnie Radą Szkoły. Obok wielu spraw wychowawczo-gospodarczych i opiekuńczych Koło Rodzicielskie w roku szkolnym 1936/37 postanowiło, dla podniesienia rangi szkoły, ufundować sztandar szkole.

Skrupulatnie zbierano fundusze. Organizowano zbiórki pieniężne, konkursy, imprezy, zabawy,
z których dochód przeznaczono na sztandar. Dzięki wielu fundatorom z miejscowych warsztatów
i sklepów, dzięki rodzicom, dzieciom i nauczycielom, ostatecznie wykonano upragnione godło szkoły. Uroczystość poświęcenia sztandaru wyznaczono na państwowe święto 3 Maja 1937 roku.

Dnia 3 maja 1937 roku w kościele parafialnym M.B. Częstochowskiej w obecności uczniów, nauczycieli
i starosty powiatu radzymińskiego oraz władz oświatowych, ks. Leon Molewicz poświęcił sztandar szkoły.

Po uroczystościach kościelnych uczestnicy ze sztandarem na czele udali się pod pomnik Niepodległości obok dworca kolejowego w Wołominie. Tu, pod pomnikiem, po złożeniu kwiatów, odbyło się wbijanie pamiątkowych gwoździ przez zaproszonych gości, fundatorów i przedstawicieli władz powiatowych. Do dziś w drzewcu sztandaru znajdują się te pamiątkowe historyczne gwoździe, które są dla nas chlubną pamiątką tamtych wydarzeń. To dzięki temu możemy odtworzyć nazwiska fundatorów i tych, którzy włożyli wielki wkład w powstanie naszego sztandaru szkolnego.

Po uroczystości przed pomnikiem Niepodległości wszyscy udali się do szkoły. Tam odczytano akt fundacyjny sztandaru, a następnie fundatorzy przekazali akt i sztandar dyrekcji i młodzieży szkolnej (oryginał aktu znajduje się w naszej szkole).

Odtąd sztandar stał się naszym godłem i honorem naszej szkoły nr 4. Rada Pedagogiczna i uczniowie godnie uhonorowani sztandarem rozpoczęli tym samym piękną tradycję poszanowania emblematów
i symboli, bo tym się stał nasz szkolny sztandar. Na wszystkich uroczystościach szkolnych, miejscowych i państwowych sztandar stał się znakiem naszego szacunku dla symboli narodowych, reprezentował nas godnie wśród innych szkół i cieszył wszystkich nauczycieli i uczniów. Był to bowiem pierwszy
w Wołominie szkolny sztandar. Szkoła i uczniowie byli z tego dumni. Jednocześnie sztandar zobowiązał wszystkich do sumiennego wykonywania obowiązków szkolnych i godnego reprezentowania naszej szkoły na zewnątrz.

Po 1939 roku nie było jednak danych, aby sztandar mógł godnie reprezentować nas i naszą szkołę. Dla naszej szkoły i miasta nadszedł długi okres, kiedy sztandar musiał przejść wraz z innymi ciężkie lata smutku, wyrzeczeń, trwogi i pognębienia. Mówiąc o historii naszego sztandaru nie sposób ich pominąć. Za jego istnienie wielu ludzi oddanych sprawie utraciło życie lub było narażonych na ciężkie przeżycia zarówno ze strony zachodnich, jak i wschodnich sąsiadów naszego kraju.

Nie danym było zaprezentowanie naszego sztandaru na rozpoczęciu nowego roku szkolnego 1939/40. Gdy w lipcu 1939 roku odszedł były pierwszy kierownik szkoły p. Witold Witkowski-Krakowiak, od 1 września kierownictwo przejął nauczyciel tutejszej szkoły p. Jan Malik.
Niestety nie rozpoczęto nauki ze względu na wybuch wojny i bombardowanie Wołomina. Nauka szkolna rozpoczęła się dopiero 12 grudnia 1939 roku, ale w budynku byłej pożydowskiej szkole przy ul. Warszawskiej. Niemieckie władze poleciły odebrać dzieciom wszystkie polskie książki. Kierownik szkoły przed zajęciem budynku szkolnego przez hitlerowców zabrał do swego mieszkania wszystkie dokumenty, książki, pomoce naukowe oraz sztandar szkolny, obawiając się zniszczenia ich przez Niemców.

O sztandarze szkolnym nikt nie wiedział i nikomu nic nie mówiono. 6 listopada 1942 roku p. Michalik uciekł przed aresztowaniami gestapowców z budynku i schronił się u kolegi ze szkoły, Józefa Świerczyńskiego. Również potajemnie przeniesiono na ulicę Polną sztandar i inne ważne szkolne dokumenty. Miejsce na Polnej u Świerczyńskiego było bezpieczne, ponieważ Niemcy w części domu urządzili sobie kwaterę i nikt nie spodziewał się, że tam mogą być złożone dokumenty szkoły
i sztandar. Po ucieczce Niemców 6 września 1944 roku, władze radzieckie zajęły budynek szkolny na wojskowy szpital i zajęcia lekcyjne organizowali nauczyciele i nowy kierownik, p. Stanisław Wilczyński, w budynku przy ul. Legionów.

Sztandar i część dokumentów pozostawała dalej u J. Świerczyńskiego na Polnej.
W 1946 roku szpital wojskowy został zlikwidowany i nowy kierownik, p. Augustyński, przeniósł szkołę do budynku przy ul. 1 Maja. Tam również przeniesiono wszystkie dokumenty i sztandar szkolny publicznie. Na sztandarze szkolnym wyhaftowany był orzeł polski w koronie, po drugiej stronie postać patronki parafii, Matki Boskiej Częstochowskiej, a na drzewcu orzeł w koronie. Był to przecież okres Polski Ludowej, w której obowiązywał orzeł bez korony i sztandary bez emblematów religijnych. Dlatego uznano, że nie należy drażnić władz i ukazywać emblematów szkolnych na zewnątrz. Obawiano się również, że władze mogą sztandar odebrać szkole, a kierownictwo i radę pedagogiczną uznać za elementy wrogie Polsce Ludowej i wtrącić do więzienia.

Nowy kierownik szkoły, p. Zarzecki, kierował szkołą od 1949 roku. W tym też czasie władze polityczne i oświatowe uznały, że Szkoła Nr 4 ma być szkołą świecką, jako Szkoła Przyjaciół Dzieci. Zlikwidowano harcerstwo, a na to miejsce utworzono drużyny pionierskie o laickim charakterze. W tej więc sytuacji trudno było mówić o eksponowaniu szkolnego sztandaru. Po tzw. odwilży politycznej w latach sześćdziesiątych dyrektorem Szkoły Nr 4 został dotychczasowy zastępca, p. Ireneusz Wyszyński.

Po sprawdzeniu stanu sztandaru, który był przechowywany w brezentowym pojemniku, dyrektor zdecydował wykonać gablotę, w której umieszczono sztandar. Gablota ze sztandarem została umieszczona w gabinecie dyrektora w ten sposób, że wewnątrz jej zawieszono stronę
z orłem i napisem “Szkoła Podstawowa Nr 4 w Wołominie” na wierzchu emblemat patronki parafii z tyłu. Orzeł przykręcany do drzewca znajdował się wewnątrz gabloty. W ten sposób symbol szkoły był widoczny. Przetrwał on też w ten sposób do 1986 roku, gdy dyrektorem był Leszek Sówka.

We wrześniu 1986 roku dyrektor Tadeusz Kielak przeniósł gablotę ze sztandarem do sali, w której zorganizowano Izbę Pamięci Narodowej. W ten sposób uczniowie, rodzice i przybywający goście mogli poznać symbol szkoły i poznać choćby pokrótce historię naszego sztandaru. Następni dyrektorzy, Halina Łysakowska i Maria Lange, kontynuowały ekspozycję sztandaru i przeniesienie go do gabinetu. Sztandar przeniesiono również z obawy przed możliwością kradzieży i zniszczeniem, które dotykały nasza szkołę.

Od tego czasu sztandar jest eksponowany na lokalnych uroczystościach, podczas rozpoczęcia
i zakończenia roku szkolnego, pożegnania absolwentów.

Szczególną uroczystością było nadanie imienia Marynarki Wojennej RP. Sztandar nasz stał się więc widmowym symbolem istnienia szkoły, walki o przetrwanie w czasach dla Polski trudnych. Dzieje sztandaru pokazały jakie poświęcenie i ofiary składali nasi nauczyciele w najtrudniejszych chwilach. Jest on dla nas wszystkich uczniów, nauczycieli i absolwentów żywą historię szkoły. Pamiętajmy o tym, kiedy pojawia się on w chwilach dla nas podniosłych, szanujemy go przez pamięć dla naszych poprzedników i przechowujemy dla następnych pokoleń.

Wysłużony, wyblakły z upływem lat, historyczny sztandar w 2003 roku powędrował na zasłużoną “emeryturę” do izby pamięci zastąpiony nowym sztandarem, z symboliką nawiązującą do Patrona – Marynarki Wojennej RP, zaprojektowanym przez nauczycieli: Martę Architę i Jacka Pływaczewskiego. Elementem podkreślającym historyczną ciągłość tradycji sztandarowej jest wizerunek Matki Boskiej Królowej Korony Polski skopiowany ze starego sztandaru i umieszczony w ryngrafie na piersi Orła Białego. Poświęcenie i uroczyste przekazanie Szkole odbyło się dnia 5 września 2003 roku.